“Cehennem, inkâra saplananları elbette çepeçevre kuşatacaktır!
Azabın onları hem tepelerinden hem de ayaklarının altından saracağı Gün Allah;
“İşte şimdi yaptıklarınızı(n acı sonuçlarını) tadın bakalım!” diyecektir.”
(Ankebût 29:55).

Postmodern Darbenin Yol Açtığı Çok Yönlü Hasarı Rapor Edebilmek

21. yıldönümü münasebetiyle hakkında yazılan köşe yazıları, yorum ve hatıralara rağmen kayda değer raporların henüz hazırlanamadığını esefle müşahede ettiğimiz ‘28 Şubat Zulmü’nü derli toplu şekilde zihnimizde canlandırmak, 21 yıldır yok yere hapislerde çürütülen mağdurlar başta olmak üzere tüm mazlumların haklarını iade edebilecek ve acılarını dindirebilecek adımlar atabilmeyi kolaylaştıracaktır.

Kurgucularının, “postmodern darbe” namıyla ülke tarihine geçmiş olan sürecin bin yıl süreceği kehanetinin tutmayacağı baştan belliydi. Ancak, kesintisiz onbeş yıllık Ak Parti iktidarına rağmen bu zulmün yakıcı etkilerinin bir türlü bertaraf edilememesi üzücüdür. Bu zulmün bugüne dek silinememesinde FETÖ bağlantılı yargı mensuplarının etkisi anlaşıldığına göre kalıcı ve kesin bir çözümü ertelemenin bahanesi kalmamış olsa gerektir.

Bilgi edinme kanunu çerçevesinde ilgili kurumlara başvuranlardan hiçbirinin somut tek bir cevap alamadığı “irtica” isimli heyulanın bertaraf edilmesi bahanesiyle 28 Şubat 1997 tarihinde Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel başkanlığında toplanan Milli Güvenlik Kurulu (MGK), takriben dokuz saat süren toplantının ardından 1 Mart günü askerler tarafından 20 madde halinde düzenlenen kararlarını Başbakanlığa ültimatom formatında iletmişti. Başbakan Necmettin Erbakan’ın direncine rağmen 14 Mart’ta Meclis’ten geçerek uygulanmaya başlanan; ordu ve eğitim başta olmak üzere tüm kamu kurumları yanında özel sektör ile gönüllü kuruluşları da derinden etkileyen bu kararlar neticesinde siyaset, ekonomi ve eğitim başta olmak üzere zaten çok başarılı işlemeyen birçok sosyal kurum büsbütün kötüleşmişti.

Yasal hiçbir dayanağı olmayan ‘başörtüsü yasağı’ ve ‘irtica’ suçlamasıyla yirmi bine yakın kamu personeli ile onbinlerce öğrencinin kurumlarıyla ilişiği kesilmiş, yüzlerce vakıf şubesi ve/ya merkezi kapatılmıştı. Yüzlerce şirketin ‘yeşil sermaye’ yaftasıyla kapısına kilit vurulmuş, el konan bankaların devlete ödetilen borçları da dahil edildiğinde 400 milyar doları aşan bir zarar yekûnu kıt kanaat geçinebilen toplumun sırtına yüklenmişti. Sürecin yol açtığı parçalanmış aileler gerçeği ile psikolojik ve sosyolojik baskılar sonucu onbinlerce insanda gelişen davranış bozukluklarının yol açtığı insan serveti kaybı ise rakamla ifade edilemeyecek cinsten olup en büyük kayıptır.

28 Şubat postmodern darbesinin devlete ve millete maliyetini analiz eden ve somut verilerle desteklenen mütekâmil bir rapor henüz ortaya konamadıysa da kapsamlı bir rapora ışık tutabilecek bazı çalışmaların yapılmaya başlanması memnuniyet vericidir. (1).

21. Yıl Dönümünde 28 Şubat Darbe Tiyatrosunun Bileşenlerini Hatırlamak

Postmodern darbe tiyatrosunun nasıl kurgulandığını Şevket Hüner’in konuya ilişkin tahlilinden iktibasla yeniden hatırlamakta yarar var:

“31 Ocak 1997’de Sincan Belediye Başkanı Bekir Yıldız’ın, İran büyükelçisinin de misafir olduğu Kudüs gecesinde sahneye koydurduğu ‘intifada’ oyunu koparılacak küçük kıyametin fitilini ateşler. O gecenin ardından üç gün süreyle vazifelendirilmiş medya provokatörleri gerilimi tırmandırır. 4 Şubat 1997 gecesi telefon çalar. Arayan K.K. Kurmay Bşk. Doğu Aktulga’dır. ‘İzzet Paşa, tümene K.K. Komutanı’nın emrini ver, 80 tank ve 80 zırhlı araçla yarın sabah Sincan-Akıncılar istikametinde gidilecek’ emriyle tiyatro eseri, irticai kalkışma senaryosuna dönüştürülerek caddelere taşınır. Uzun süredir hazırda bekletilen Çağdaş Kadınlar 11 Şubat’ta Ankara’da, Türk bayrakları ve Atatürk posterleriyle Şeriata karşı kadın yürüyüşü düzenler.

1997 ramazanında sergilenen televizyon tiyatrosunda, gözü yaşlı Fadime Şahin, cep telefonu eşliğinde zikir yöneten Ali Kalkancı ve asâlarıyla T.C.’yi yıkmasına(!) ramak kalan Aczimendi lideri Müslüm Gündüz’ün arasında savrulduk. Bu zenne takviyeli Hacivat-Karagöz tiyatrosu ramazan boyunca ekranlarda döne döne binlerce defa gösterildi. 28 Şubat 1997’de kendimize has demokrasimize(!) askerler tarafından post modern bir şekilde balans ayarı yapıldı. Bu arada kesintisiz 8 yıl eğitim zorunluluğu getirilerek Kur’an kursları kapatıldı. 19 Haziran’da Erbakan başbakanlığı bıraktı. 30 Haziran’da yangından mal kaçırır gibi ANASOL-D hükümeti kuruldu. Koalisyonda yer alanlar, brifingle “paşalarla paşa paşa geçinilecek” komutuyla hazırola geçirildi. Akademisyenler, yüksek yargı mensupları, medya üst düzey yöneticileri ‘sağdan hiza al’ konulu brifingler aldılar. 1998’in iki bayram arasında Refah Partisi kapatıldı. Yeni isim ve farklı yüzlerle tekrar açılma zorunluluğu getirildi.

28 Şubat postmodern tiyatro gösterisinin reyting rekortmeni oyuncularından Fadime Şahin şu anda devlet güvencesiyle ırzı irticadan korunmuş çağdaş bir Türk kadını. Ali Kalkancı milyonlarca captagon hapıyla basılmış uyuşturucu baronu. Fadime’yi role adapte eden tiyatro sanatçısı(!) Nurseli İdiz yeni bir senaryo üzerindeyken suçüstü yakalandı. Müslüm Gündüz ileride sergilenecek farklı bir senaryo için asâsı ve zilsiz defiyle korunaklı bir yerde. Süleyman Demirel ebedi istirahatgâhında. Çevik Bir bilinmez bir diyarda emekliliğin keyfini sürmekte…

Bu arada bu postmodern tiyatroda irticai örgüt üyesi olmakla suçlanan ve faili meçhul cinayetler üzerine yıkılan yüzlerce kişi cezaevlerine yerleştirildi. Bu sanıkların 3-5 yıl ile kurtulacakları davalara bakan, askerî brifinglerle tehdit edilmiş yargı mensupları eliyle müebbet hapse mahkûm edildiler. Bu iftira sürecinde içeri alınıp idamla yargılanan ve 16 yaşında girdiği hapishaneden 25 yaşında çıkan Halil Kantarcı, suçu ispat edilemediğinden beraat etti. Devlet ve millet düşmanı ilan edilen bu kişi, 15 Temmuz darbe girişimine karşı koyarken öldürüldü…” (2).

Ömrünün Baharında Hayatı Karartılanların Mağduriyetini Görmek ve İvedilikle Gidermek

Başörtülü eşini ancak araba bagajında ya da arka koltukta üzerine battaniye örterek yaşadığı lojmana götürebilenlerin varlığını hatırlatan, 28 Şubat sürecinde Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ile ilişiği kesilen, onbeş gün içinde hem eşini hem de işini kaybeden Yüzbaşı Sadık Güray Balatekin, yaşadıkları ağır mağduriyetlere rağmen taşkınlığa yeltenmeyen mazlumların olgun tutumlarını şu ifadeleriyle özetlemektedir:

“Kan kustuk ama kızılcık şerbeti içtik. Kendimize de zarar vermedik. Milletin bütün mukaddesatını muhafaza edecek her şeyi yaptık. Atılan arkadaşların belki trafik cezalarını bile bulamazlar, böyle insanlardır. Bizim bu sabrımız, ‘çatışma olmasın’ diyeydi. Belki de istedikleri oydu. Bu kadar insanı ayağa kaldırmak, reaksiyona sokmak, toplumu kaosa sürüklemek… Ama elhamdülillah atılanlar buna tevessül etmedi. Bu arkadaşlardan inanın yüz tanesi bir araya gelse ortalığı ayağa kaldırırdı. Hiçbiri en ufak bir vukuatın içinde bulunmadı.” (3).

21 yılda 42 kez mübarek bayram günlerini bile hapislerde geçiren mahkûmlar, babasız büyüyen çocuklar, cezaevlerinde yaşlanan gençler, torunlarını göremeyen babalar, binbir hastalıkla boğuşan dedeler, bitmeyen 28 Şubat soğuğunun hesabı sorulmamış bedeli olarak, akıl, vicdan, irada ve hakkaniyet sahibi olduğunu iddia eden her insanın imtihanı olarak önümüzde durmaya devam ediyor.

“28 Şubat sürecinde uydurma delillerle hapse atılan, hayatı karartılan, gençliği heba olan mahkûmlar hâlâ cezaevinde. FETÖ yargısının mağduru olan birçok dosyada yeniden yargılanma yolu açılırken, 28 Şubat mahkumlarının davaları hala ele alınmadı. Olayın en tirajikomik yanı ise 15 Temmuz darbe girişiminden sonra kendilerine kumpas kuran hâkim ve savcılarla yan yana hücrelerde kalmaları. Bu mağdurların pek çoğu gencecik yaşlarında cezaevine girdiler. Bir kısmı bekârdı. Bir kısmı ise yeni evliydi. Tutuklandıklarında çocukları 2-3 yaşlarındaydı. Bu insanlar apar topar, terörist muamelesiyle eşlerinden ve kokusuna doyamadıkları çocuklarından ayırıldılar. Medrese-i Yusuffiyye’de çile doldurmaya başladılar. Eşler, anneler, babalar olanı biteni bir derece anlayabiliyordu ama birileri vardı ki onlara hiçbir şekilde durumu anlatmak mümkün değildi: Mağdurların küçük çocukları… Tek bildikleri babalarının eve gelmediğiydi. Herkesin babası elinden tutup okula götürürken onların ellerinden tutan bir baba olmadığıydı. Bir iki ayda bir, bin bir zahmetle gidilen büyük gri binalarda gördükleri amca için “bak bu senin baban” diyordu anneleri. Tanımayan gözlerle bakıp, “Öyleyse neden eve gelmiyor?” diye soruyorlardı.

Yıllar geçti. Bazıları için 15, 20, bazıları için 24 yıl… Her çocuk gibi büyüdüler fakat hayatları değişmedi. Hala görüş günlerini bekliyorlar. Hala baba hasretini ve babalarını tanıyamamanın hüznünü kalplerinde taşıyorlar. 28 Şubat sürecini en ağır şekilde yaşayanlar onlardı ve yaşamaya da devam ediyorlar… Emre Aşkın, Furkan Doğan, Habibe Hüseyinoğlu, Halime Demir, Hüseyin Düğenci, Muhammet Ali Baran, Süeda Ülsen, Şehadet Gezer, Sinan Tenşi, Yusuf Aslan, Nurefşan Nart, Rabia Çelik, Ahmet Furkan Balta, Hüseyin Aytufan, Hüseyin Tekin 28 Şubat’ın babasız büyümek zorunda bıraktığı mağdur çocuklardan sadece birkaçı…” Yürek burkan hikâyelerini Emeti Saruhan’ın (4), gencecik yaşlarında uyduruk suçlamalarla hayatları çalınan ve 21 yıldır haksız yere hapiste tutulan altıyüzü aşkın insanımızın mağduriyetini de Abdulselam Durmaz’ın kaleminden okuyabilirsiniz. (27).

28 Şubat Darbesi Mağdurlarına Haklarını ve İtibarlarını İade Edebilmek

28 Şubat sürecinde YAŞ kararıyla ordudan atılanlardan hiçbirisinin FETÖ’cü olmadığına dikkat çeken Avukat Hüsnü Tuna kendisiyle yapılan söyleşide şu hususu vurgulamıştır:

“28 Şubat’ın en önemli aktörlerinden biri FETÖ’dür. Nitekim FETÖ sanığı Ali Fuat Yılmazer, 28 Şubat sürecinde şeriatçı örgütlerle ilgili Genelkurmay Başkanlığı’nda brifingler verdiğini, darbeyi yönetenleri bilgilendirdiğini kendisi ifade etti. Dolayısıyla MGK’da işlenen İslami örgütlerin bilgileri, dokümanları, FETÖ’den temin edilmiş, onlar tarafından sunulmuş ve orada gerekli icraatlar yapılmıştır.” 15 Temmuz darbesine teşebbüs edenlerin büyük çoğunluğunun 1997-2000 yılları arasında akademiye girmiş insanlardan oluştuğunu hatırlatan Tuna sözlerini şöyle sürdürmüştür:

“28 Şubatçılar, ‘Biz bu darbeyi FETÖ’ye karşı yaptık ve askeriyeden attıklarımızın hepsi FETÖ’cü’ diyorlar ama atılanlardan hiçbirisi FETÖ’cü değil. Dolayısıyla FETÖ, 28 Şubat darbesine her yönüyle lojistik, maddi, toplum üzerinde yer etmesi için, yerleşmesi için, etkisini göstermesi için gerekli tüm çalışmaları onlarla birlikte yapmış bir örgüttür.” (5).

28 Şubat postmodern darbesinin 21. yıldönümü münasebetiyle çeşitli etkinlikler düzenleyen sivil toplum kuruluşları arasında Mazlumder’in eşzamanlı ve periyodik faaliyetleri dikkat çekmektedir. Haksız mahkûmiyet kararlarına çözüm üretilmesini talep eden Mazlumder (İnsan Hakları ve Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği) merkez ve taşra teşkilatı yöneticileri, asker brifingleri, işkence altında alınan ifadeler ve paralel devlet yargıçları eliyle tesis edilen 28 Şubat yargı kararlarının iptal edilmesi, sürecin bütün aktörlerinin aydınlatılması, hiçbir bahaneyle erteleme olmaksızın 28 Şubat mahkûmlarının serbest bırakılması gerektiğini savunmaktadır.

“28 Şubat zulmü son bulsun!”, “28 Şubat” yeter artık!”, “Bitmeyen 28 Şubat hayat çalmaya devam ediyor!”, “28 Şubat siyasi yargı kararları iptal edilsin!”, “28 Şubat mahpusları serbest bırakılsın!”, “28 Şubat mahpuslarının özgürlük talebi hepimizin imtihanıdır!” gibi sloganlar eşliğinde Ocak-Şubat 2018 ayları boyunca ülkenin dört bir yanında çeşitli etkinlikler düzenleyen Mazlumder’in aşağıdaki değerlendirmesine katılmamak mümkün müdür?

Çocukları babasız, anneleri evlatsız bırakan bu sorunun hemen şimdi çözülmesi gerekmektedir. Unutulmasın ki mazlumların ahı bütün siyasi hesapları ve matematik hesaplarını alt üst edecek bir güce sahiptir. Bahse konu hak talebinin gereğini yerine getirmek açıktır ki başta Yargı, Hükümet ve TBMM olmak üzere herkesin üzerine düşen önemli bir görevdir.

28 Şubat’ın; hukuk, medya, siyaset ve bürokrasi kültürümüze pompaladığı ve etkisi halen süren çarpıklıklar bir yana, hapsettiği ve 20 yılı aşkın süredir cezaevlerinde tutulan siyasi mahpuslar yönünden devam eden bir darbedir. Bu darbe her şubat ayında tarihten kesitler sunarak ya da nostaljik söylemlerle geçiştirilemeyecek bir mazlumiyeti en kaba haliyle devam ettirmektedir. Bağımsız ve adil mahkemelerce yeniden yargılanma haklarının verilmesi bile bu insanların mağduriyetlerini telafi etmeyecektir. Giden acı dolu yıllara rağmen hiç değilse bundan sonrası için hak ettikleri adaletin avuçlarına devlet tarafından konduğunu hissetmeleri, onların en doğal ve tartışılmaz haklarıdır. (6).

28 Şubat 2018 günü farklı illerde adliye binaları önünde çeşitli gönüllü kuruluşlar tarafından organize edilen basın açıklamaları yanında aynı gün SETA İstanbul’da eğitim, ifade ve inanç özgürlüğü başta olmak üzere on binlerce vatandaşımızı temel haklarından mahrum eden askerî darbe ile nasıl hesaplaşılması gerektiğinin ele alındığı bir panel düzenlendi. Sare Aydın Yılmaz’ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen ve Esra Albayrak, Fatmanur Altun, İsmail Çağlar ve Atilla Yayla’nın konuşmacı olarak katıldığı panelin SETA raporları dizisine bir de 28 Şubat Raporu eklenmesine vesile olmasını diliyorum. (7).

“Darbenin postmodern boyutu algı operasyonlarının en karmaşık halinin ortaya koyulmasıyla müthiş bir gerçeklik çarpıtmasının sağlanmış olmasındaydı. Her şeyin anlamının tersyüz edildiği, hiçbir değerin bir geçerliliğinin kalmadığı karanlık bir ortam oluşturarak gerçekleşti 28 Şubat. Aradan geçen 21 seneden sonra Türkiye 27 Nisan 2007’de darbenin e-muhtıra yüzüyle, 7 Şubat 2012’de özel yetkili savcı operasyonu marifetiyle, 2013 Mayıs ve haziran aylarında halk protestoları görünümüyle, 17-25 Aralık’ta yolsuzluğa karşı yargı müdahalesi havasıyla ve tabii 15 Temmuz’da da yine konvansiyonel şekline dönen şekliyle tekrar karşılaştı.” (8).

28 Şubat sürecinde eğitim hakları gasp edilen, psiko-sosyal sağlıkları bozulan ve hayatları çalınan (22) onbinlerce gencimizin yürek yakan hikâyelerini, “Adalet: Şimdi değilse ne zaman?”, “Bu son 28 Şubat olsun!”, “Yasak kalktı, mağduriyet bitmedi!” gibi başlıklar altında sosyal medya kampanyaları yürüten 28 Şubat Öğrenci Derneği sitesinden okuyabilirsiniz. (9). Malum süreçte türlü baskılar gören, engellenen, işinden edilerek aile huzuru ve hayat düzeni bozulan öğretim elemanlarının sayısının da az olmadığını sürecin mağdurlarından biri olarak hatırlatmayı tarihe not düşmek açısından vecibe addediyorum. (10-11). Ancak sürecin asker mağdurları kadar sivil mağdurlarının ‘28 Şubat Davası’na ilgi göstermediğini, insanımızın o dönemde gasp edilen haklarını aramakta isteksiz davrandığını da itiraf etmeliyiz.

28 Şubat postmodern darbesini anlatan çok sayıda irili ufaklı belgesel filmi hazırlanmış ve yayınlanmıştır. (15-21). Cevat Akkanat süreci şiir sanatıyla anlatan eserleri bir kitapta derlemiş (12), şarkılar besteleyen sanatçılar da çıkmıştır. (13). Konuyu daha çok siyasetbilimi açısından ele alan kırk kadar lisansüstü tez çalışması da yapılmıştır. (14). Ancak bunlarla yetinmeyip darbeyi farklı boyutlarıyla ele alan daha detaylı ve derinlikli ilmî ve edebî eserlerin üretilmesi ve sinema filmlerinin çekilmesi icap etmektedir.

Uzun soluklu bir sömürü projesinin bir aşaması olan (23) 28 Şubat şerrinden; insan hak, hürriyet ve haysiyetini ihlal edenlerin (24) hak ettiği cezalara çarptırılması ve mağdurlara hak ve itibarlarının iade edilmesi suretiyle; adaletin kıymetini bilen, hakkını savunan bir toplum olma ve hukuk devletini tesis etme yolunda insanımızın bilinçlenmesini sağlamak (25) gibi bir hayır devşirebilmek de hukuk ve fikir adamları başta olmak üzere her vatandaşın görevidir.

“28 Şubat Darbesini Unutma Unutturma!” sloganıyla açılan ve taşeronlarının bin yıl devam edeceği hülyasına kapıldığı karanlık darbe sürecinde hakları ihlal edilenlerin hikâyelerini paylaşabilecekleri bir internet sitesi yayın hayatına başlamıştır. Ak Parti İnsan Hakları Başkanlığı’nca desteklenen siteden bilgi ve belge paylaşımı da yapılabilmekte olup bu gecikmiş adım nereye nasıl başvuracağını bilemeyenler için bir kolaylık sağladığı gibi mağdurlara bir sorumluluk da yüklemektedir. (26).

28 Şubat Darbesi’ni bütün boyutlarıyla aydınlatarak çok katmanlı hasarı hakkıyla tespit edecek kapsamlı bir raporun düşünce kuruluşları ve insan hakları derneklerinin işbirliğiyle hazırlanması ve darbenin ordu, siyaset, hukuk, medya, finans vb. tüm alanlardaki aktörlerinin tespit edilerek hak ettikleri cezaya çarptırılmalarına vesile olunması, mahkûmların ise en hızlı şekilde yeniden yargılanarak tahliye edilmelerini temenni ediyorum.

Ek bilgi notu: Beş yıldır süren 28 Şubat Davası 13.04.2018 tarihinde sonuçlandı. Meşru hükümeti deviren, binlerce insanı işinden eden, yüzlercesini haksız yere hapishanelere dolduran, Türkiye’ye milyarca lira ve itibar kaybettiren 28 Şubat Postmodern Darbesi’nin faillerinin askerî kanadına mensup faillerinden İsmail Hakkı Karadayı, Çevik Bir, Çetin Doğan başta olmak üzere toplam 21 sanık hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verildi. Yaşları ve sağlık durumları nedeniyle tutuklama kararı verilmeyen ve cezaları hafifletilerek müebbet hapis cezasına çevrilen sanıklar için adli kontrol şartı ve yurt dışı çıkış yasağı getirilmekle yetinildi. Bu duruma yaşlı mağdurlar yakınları ve insan hakları savunucuları tepki gösterdi… (28).

Kaynaklar:

1. Aynur Ekiz; “Postmodern Darbenin İzleri Hafızalardan Silinmedi”, Anadolu Ajansı, http://aa.com.tr/tr/28-subat/postmodern-darbenin-izleri-hafizalardan-silinmedi/1065836, 18.02.2018.
2. Şevket Hüner; “Postmodern Tiyatro Mağdurları”, Düşünce Mektebi, http://dusuncemektebi.com/y/24133/postmodern-tiyatro-magdurlari/, 26.02.2018.
3. Sefa Mutlu; “Balatekin: Başörtülü Eşini Ancak Araba Bagajında Lojmanına Götürebilenler Vardı”, Anadolu Ajansı, http://aa.com.tr/tr/28-subat/basortulu-esini-ancak-araba-bagajinda-lojmanina-goturebilenler-vardi/1065844, 18.02.2018.
4. Emeti Saruhan; “28 Şubat’ın Babasız Çocukları”, Gerçek Hayat, http://www.gercekhayat.com.tr/kapak/28-subatin-babasiz-cocuklari/, 26.02.2018.

5. Murat Paksoy; “Hüsnü Tuna: 28 Şubat’ın En Önemli Aktörlerinden Biri FETÖ’dür”, Anadolu Ajansı, http://aa.com.tr/tr/28-subat/avukat-husnu-tuna-28-subatin-en-onemli-aktorlerinden-biri-fetodur/1066514, 18.02.2018.
6. http://mazlumder.org, 02.02.2018.
7. SETAV; “28 Şubat Darbesiyle Nasıl Hesaplaşılmalı?” Paneli, http://www.setav.org/etkinlikler/panel-28-subat-darbesiyle-nasil-hesaplasilmali/, 26.02.2018.
8. Yasin Aktay; “28 Şubat’tan Sonra: Çeşit Çeşit Darbeler”, Yeni Şafak, https://www.yenisafak.com/yazarlar/yasinaktay/28-subattan-sonra-cesit-cesit-darbeler-2044645, 28.02.208.
9. http://www.org, 28.02.2018.
10. http://www.turkiyeegitim.com/28-subat-magduru-akademisyenlerin-haklari-neden-iade-edilmiyor-45710h.htm, 02.04.2013.
11. https://dogruhaber.com.tr/mobil/haber/105986-28-subat-magduru-akademisyenler-haklarini-istiyor, 17.11.2013.
12. http://www.edebiyathaberleri.com/haber/2921/cevat-akkanat-ile-28-subat-direnis-siirleri-antolojisini-konustuk.html, 26.02.2017.
13. Hasan Sağındık, Adamlar, (bir 28 Şubat şarkısı), https://www.youtube.com/watch?v=cUykXvWfL5w, 28.02.2012.
14. 28 Şubat konulu tezler, YÖK, http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/view/searchResultviewListThesis.jsp, 26.02.2018.
15. Postmodern Darbe belgeseli, https://www.youtube.com/watch?v=NGb9giwfLoM, 27.02.2013.
16. Tarihimizin Kara Lekesi 28 Şubat belgeseli, https://www.youtube.com/watch?v=B8yoRgLn9xw, 27.02.2013.
17. Son Darbe 28 Şubat belgeseli, 3. Bölüm (3/12), CNNTürk, https://www.youtube.com/watch?v=hQ0SBuFFFag, 23.02.2013.
18. 28 Şubat Kardeşliğe Operasyon belgeseli, A Haber, https://www.ahaber.com.tr/webtv/programlar/belgesel-kusagi/28-subat-kardeslige-operasyon-belgeseli, 01.03.2014.
19. 28 Şubat Hatırlatması Özgürlük Zinciri, Ülke Tv, https://www.youtube.com/watch?v=BP1yv_7Nrik, 28.02.2016.
20. 28 Şubat Darbesi kısa belgeseli, Tvnet, https://www.youtube.com/watch?v=-C7sPi2NdnQ, 21.04.2014.
21. Ak Parti İnsan Hakları Başkanlığı; 28 Şubat Darbesi: İnsan Haklarına Balans Ayarı(!) https://www.youtube.com/watch?v=sdJGNCNFR_c, 27.02.2018.
22. Aliye Özkul; “Arafta Kalan Kuşak Bugün Ne Yapıyor?”, Star, Açık Görüş, http://www.star.com.tr/acik-gorus/arafta-kalan-kusak-bugun-ne-yapiyor-haber-1316000/, 03.03.2018.
23. Mustafa Öner; “28 Şubat, Bin Yıl, Yalan Baharlar!”, http://dusuncemektebi.com/y/24166/28-subat-bin-yil-yalan-baharlar/, 05.03.2018.
24. Mehmet Şerefoğlu; “Êdî Bese – Bu 28 Şubat Son Olsun!”, Özgün İrade Dergisi, Ocak 2018, http://www.hertaraf.com/haber-d-bese-bu-28-subat-son-olsun-1544, 09.03.2018.
25. Marrem Balcı; “28 Şubat Süreci ve Hukukçularımız”, Eğitim-Bilim Dergisi, Şubat 1999.
26. Ak Parti İnsan Hakları Başkanlığı; “28 Şubat: Bin Yıl Sürdürülmek İstenen Karanlık Darbe…”, 27.02.2018. http://28subathikayem.com
27. Abdulselam Durmaz; “28 Şubat 1997… Zulmün adı”, Yeni Şafak, https://www.yenisafak.com/hayat/28-subat-1997-zulmun-adi-3179726, 22.03.2018.
28. Mehmet Toprak; “28 Şubat faillerine ödül, mağdurlarına zulüm!”, Diriliş Postası, https://www.dirilispostasi.com/makale/28-subat-faillerine-odul-magdurlarina-zulum-5ad38bdcd8a7e626f435ad22, 16.04.2018.